Samenwerken met uiterst rechts in Europees Parlement niet langer taboe 

Tot de vorige Europese verkiezingen was meestemmen met uiterst rechts voor middenpartijen in het Europees Parlement ondenkbaar. Maar bij die verkiezingen vorig jaar juni wonnen radicaal- en extreemrechtse partijen flink. En nu brokkelt het cordon sanitaire tegen hen in razend tempo af.
Gisteren stemde een meerderheid van christendemocraten, conservatieven, radicaalrechts en extreemrechts voor uitstel van een wet tegen ontbossing. En eerder deze maand bereikte het Parlement een akkoord over een flinke afzwakking van de wet die bedrijven dwingt toe te zien op het voorkomen van milieuschade en slechte arbeidsomstandigheden.
Cordon sanitaire
De afzwakking haalde het door een gelegenheidscoalitie van christendemocraten, conservatieven, de radicaal-rechtse Patriotten van Europa (met de PVV) en de nog rechtsere fractie Europa van Soevereine Naties, met het extreemrechtse Duitse AfD in de gelederen. Het is de eerste keer dat een wet met steun van uiterst rechts door het Parlement komt.
“Ze werken samen met partijen die aanzetten tot haat”, zegt GL-PvdA-Europarlementarier Lara Wolters over de christendemocraten. De duurzaamheidswet was haar initiatief. Na jarenlange onderhandelingen kwam de wet er, nu is hij door de nieuwe rechtse meerderheid afgezwakt.
De christendemocraten zien het anders. Namens Nederland zitten CDA, NSC en BBB in de grootste Europese fractie. De BBB viert net als de PVV de overwinning. “Eindelijk kiest het Europees Parlement voor gezond verstand'”, zegt Europarlementarier Sander Smit. “Vandaag is een historische politieke doorbraak van een mislukt cordon sanitaire.”
‘Vrienden van Poetin’
Commissievoorzitter Von der Leyen, zelf christendemocraat, had in de verkiezingscampagne geen goed woord over voor de uiterst rechtse partijen. Ze noemde Wilders en Le Pen “vrienden van Poetin” die “Europa willen vernietigen”.
Meteen na de verkiezingen benadrukte ze dat “de centrummeerderheid overeind is gebleven” en ze alleen wilde samenwerken met partijen die pro-Europees, pro-Oekraine en pro-rechtsstaat zijn.
Anderhalf jaar later hebben principes plaatsgemaakt voor pragmatisme. Samenwerking met rechts is niet langer taboe.
Structurele samenwerking
Voor het CDA is die nieuwe politieke realiteit ongemakkelijk. In Nederland sluit de partij de PVV uit, in het Europees Parlement vormen ze nu meerderheden met die partij.
Tom Berendsen, voorzitter van de Europese CDA-fractie, benadrukt dat van structurele samenwerking geen sprake is. “Wij beoordelen voorstellen op de inhoud.” En die inhoud komt soms overeen met wat de partijen rechts van de christendemocraten willen.
Radicaal- en extreemrechts in het Europees Parlement
Radicaal- en extreemrechtse politici in het Europees Parlement doen regelmatig vergaande uitspraken. De Italiaan Roberto Vannacci van de Patriotten voor Europa zei in september dat hij Poetin boven Zelensky verkiest en dat Mussolini ook goede dingen heeft gedaan. Eerder noemde hij homoseksualiteit niet normaal.
Tom VandenDriessche van Vlaams Belang, ook van de Patriotten, kreeg een waarschuwing van de voorzitter van het Europees Parlement vanwege gebruik van het woord ‘omvolking’.
De Poolse Europarlementarier Grzegorz Braun, van Europa van Soevereine Naties, doofde in 2023 met een brandblusser Chanoeka-kaarsen in het Poolse parlement.
De christendemocraten zien ruimte voor beleid waar ze in het centrum geen meerderheid voor vinden. Het is een van de verklaringen voor de groeiende macht van de rechtse partijen.
Die stellen zich ook professioneler op. Ze gebruiken de EU om wat te bereiken in plaats van stelselmatig alles wat met de EU te maken heeft af te wijzen.
Ook de PVV volgt die koers. Uit het laatste Europese verkiezingsprogramma verdween de Nexit. In plaats daarvan steekt partij zijn “energie in het hervormen van de Europese Unie van binnenuit. In het aan banden leggen van de macht van Brussel”.
En dat werkt, zeggen de Patriotten. Tot een paar weken terug mochten ze over bijna niets meepraten, zegt PVV-Europarlementarier Sebastian Kruis. “Er werd nog net naar je geluisterd, maar er werd niet meegeschreven en al je punten werden weggestemd.”
PVV-fractievoorzitter Marieke Ehlers beaamt dat. “We hebben nu een mogelijkheid om dingen te veranderen binnen de Europese Unie en het Europees parlement. Die hadden we eerst niet. En dat moeten we vooral proberen.”
Komende maanden staan meerdere dossiers op de agenda waarbij de christendemocraten steun van uiterst rechts goed kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld om het verbod op de verbrandingsmotor voor auto’s in 2035 van tafel te vegen. Of om een akkoord te bereiken over streng terugkeerbeleid voor uitgeprocedeerde asielzoekers.
Vanavond zendt Nieuwsuur een reportage uit over de groeiende invloed van radicaal-rechts in het Europees Parlement. Nieuwsuur begint om 21.30 uur op NPO2.

Lees het hele verhaal via NOS Nieuws: Samenwerken met uiterst rechts in Europees Parlement niet langer taboe