Jongeren bezorgd om pesten, wonen en veiligheid, en voelen zich niet gehoord

Veel jongeren van 10 tot 18 jaar voelen zich niet gehoord door de politiek. Dat komt naar voren in het jaarlijkse rapport Unicef jongerenadvies. De mate waarin zij zich gehoord voelen geven zij het cijfer 4,4.
De jongeren maken zich het meest zorgen om de thema’s pesten (41 procent), een tekort aan betaalbare woningen (36 procent) en de veiligheid van Nederland (36 procent). Dit jaar werd voor het eerst gevraagd hoe jongeren kijken naar het gedrag van politici. Uit het rapport komt naar voren dat 40 procent van de jongeren vindt dat zij zich onbehoorlijk gedragen.
Carmen van Alebeek doet onderzoek bij de Universiteit van Amsterdam naar politiek vertrouwen bij volwassenen, en deed dat eerder ook bij jongeren. “Het rapport laat duidelijk zien dat de jongeren zich niet gehoord en vertegenwoordigd voelen. Als de politiek er niet ook voor hen is, dan kan dat hun vertrouwen beschadigen.”
Van Alebeek zegt dat het niet per se zo is dat jongeren niet bezig zijn met de democratie of met politiek, maar eerder op hun eigen manier. “Ze reageren kritisch op actuele thema’s die hun directe leefwereld raken”, zegt ze. Uit het rapport blijkt dat de jongeren vinden dat de politiek niet genoeg doet aan problemen die hen raken, of die hen in de nabije toekomst zullen raken.
Jongerenadvies Unicef
Ieder jaar vraagt Unicef kinderen en jongeren naar maatschappelijke thema’s die zij belangrijk vinden.
Het rapport is gebaseerd op onderzoek van Ipsos I&O, in opdracht van Unicef. In totaal vulden er 1295 jongeren van het Unicef-jongerenpanel een vragenlijst in. Het onderzoek is representatief voor alle jongeren in Nederland, omdat zaken als geslacht, leeftijd en opleiding evenwichtig zijn meegenomen.
Binnen het thema veiligheid maken jongeren zich zorgen om de binnenlandse veiligheid zoals criminaliteit, en buitenlandse dreigingen als oorlogen. “Er moet onderzoek worden gedaan naar de veiligheid per wijk, op donkere plekken moeten er meer lantaarnpalen komen of meer politie”, zegt iemand.
Ook geven sommige jongeren aan bang te zijn voor een oorlog. Ze weten minder goed wat daaraan gedaan kan worden, maar “betere voorlichting over veiligheid kan helpen, zodat we zelf weten wat ze kunnen doen als we ons onveilig voelen of zodat we weerbaarder zijn”, zegt iemand. Erover praten helpt, “maar niet alleen bij maatschappijleer”.
Ook pleiten jongeren voor meer aanpak van pesten. Vorig jaar was dat ook een van de belangrijkste thema’s. Ze willen lessen over de impact ervan. Er lijkt ook meer aandacht te zijn voor de daders. Zo zegt een 17-jarig meisje: “Misschien moeten we ook kijken naar waar het gedrag vandaan komt, geef ze een andere uitlaatklep.”
Wat betreft de woningmarkt pleiten jongeren voor een maximale huizenprijs, en een maximaal aantal woningen dat een woningeigenaar mag bezitten.
Vertrouwen is stabiel, maar laag
In 2024 was het vertrouwen van de jongeren in de politiek redelijk gelijk, namelijk 4,5. Van Alebeek noemt de getallen “redelijk stabiel, maar wel heel erg laag”. Toen waren pesten en te weinig en te dure huizen ook veelgenoemde thema’s. In plaats van veiligheid, stond ook het thema armoede in de top 3.
Van Alebeek legt uit dat de directe omgeving van jongeren grote invloed heeft op hoe zij kijken naar de democratie en de politiek. De onderzoeker zegt dat de manier waarop er over politiek wordt gepraat, en de toon die daarbij wordt gebruikt, belangrijk zijn. “De kans is heel groot dat als ouders heel kritisch zijn op de politiek en zichzelf misschien niet zo gehoord voelen, dat kinderen dat bewust of onbewust ook over zullen nemen.”
Ook de manier waarop kinderen of jongeren met gezag leren omgaan is bepalend voor hun kijk op de maatschappij. “Als jij je gehoord en gerespecteerd voelt door gezag thuis of op school dan ga je later ook anders met gezag om binnen de maatschappij.”
Stemleeftijd verlagen
Jongeren in het rapport vragen zich af “als docenten ons al niet serieus nemen, waarom de politiek dan wel?” Om het vertrouwen onder jongeren te vergroten moet er volgens Van Alebeek naar ze worden geluisterd. Door de politiek, maar ook door scholen en ouders. “Ook moeten jongeren actief worden betrokken bij beslissingen die hun leven raken”, zegt zij.
In Belgie leeft steeds meer de discussie of de stemgerechtigde leeftijd verlaagd zou moeten worden van 18 jaar naar 16. Die discussie leeft ook in Nederland, stelt Van Alebeek.
“Een tegenargument hiervoor is dat jongeren wel, op hun eigen manier, betrokken zijn bij de politiek, maar niet genoeg om al te kunnen stemmen. We kunnen niet van jongeren verwachten dat ze zich nu al op dezelfde manier betrekken bij de democratie als volwassenen met een gezin, een baan en andere verplichtingen.”

Lees het hele verhaal via NOS Nieuws: Jongeren bezorgd om pesten, wonen en veiligheid, en voelen zich niet gehoord