Wetenschappelijk stuk ingetrokken na mogelijke betaling door glyfosaatproducent

Een invloedrijk wetenschappelijk artikel over het omstreden onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat is na 25 jaar ingetrokken. Mogelijk schreven medewerkers van fabrikant Monsanto mee aan het artikel, dat claimt dat het bestrijdingsmiddel niet kankerverwekkend is. Ook is niet uitgesloten dat de auteurs geld kregen van Monsanto.
Het artikel verscheen in 2000 in het wetenschappelijke tijdschrift Regulatory Toxicology and Pharmacology. De intrekking was volgens de Nederlandse hoofdredacteur en emeritus hoogleraar toxicologie Martin van den Berg “noodzakelijk om de wetenschappelijke integriteit van het tijdschrift te behouden”.
Toxicoloog liet vragen onbeantwoord
Op vragen aan de enige auteur van het wetenschappelijke artikel die nog in leven is, kwam volgens het tijdschrift geen reactie. Zo zijn de conclusies van het artikel over de kankerrisico’s gebaseerd op ongepubliceerde studies van chemiereus Monsanto, terwijl de toxicologen onderzoeken die al uitgevoerd waren niet meenamen.
Hoewel de wetenschappers claimen op de hoogte te zijn van deze ongepubliceerde studies, wordt volgens het tijdschrift niet duidelijk in hoeverre ze geprobeerd hebben om de onderzoeksresultaten van deze studies alsnog te verwerken.
Wat is glyfosaat?
Glyfosaat is een relatief goedkope en bijzonder effectieve onkruidverdelger die in de jaren 70 op de markt werd gebracht door Monsanto onder de merknaam Roundup. Zelfs het hardnekkigste onkruid legt het loodje. Volgens boeren is het uitermate effectief tegen kweekgras en hoefblad, vervelend wortel-onkruid.
Maar het probleem met glyfosaat is dat het niet alleen onkruid doodt, maar alle planten die ermee in aanraking komen. Boeren gebruiken glyfosaat daarom om de grond onkruidvrij te maken voordat het gewas opkomt of vlak voor de oogst. Particulieren mogen het middel niet gebruiken.
Ook rezen er vragen over de onafhankelijkheid van de auteurs en toxicologen Williams, Kroes en Munro, ingegeven door een Amerikaanse schadeclaimzaak van enkele jaren geleden. Interne documenten van het bedrijf die als de Monsanto papers bekend kwamen te staan, werden openbaar gemaakt en toonden de werkwijze van het bedrijf aan.
De documenten legden bloot hoe medewerkers van het Amerikaanse bedrijf in het geheim meeschreven aan wetenschappelijke studies om gevaren en risico’s van het bestrijdingsmiddel onder de pet te houden. Waarschijnlijk hebben medewerkers van Monsanto meegeschreven aan het ingetrokken artikel terwijl ze niet als coauteur zijn vermeld.
Eerdere twijfel
Directe aanleiding voor het intrekken van het artikel in het tijdschrift was een publicatie van Harvard van afgelopen zomer, meldt hoofdredacteur Van den Berg. Daarin werd uitgebreid beschreven hoe Monsanto het artikel uit 2000 “opstelde om beweringen over de veiligheid van glyfosaat, het actieve ingredient in Roundup, te ondersteunen”.
Al eerder rees er twijfel over de betrouwbaarheid van sommige wetenschappelijke studies over pesticiden. Ook Zembla-journalist Ton van der Ham doet er onderzoek naar. “Niet alleen de industrie citeerde dit artikel veelvuldig, ook de (Europese en Amerikaanse) pesticide-autoriteiten verwezen steeds naar deze studie om te stellen dat glyfosaat niet kankerverwekkend is”, schrijft hij op Linkedin. Hij verwijst naar studies van Kenny Crump, “een Amerikaanse statisticus die dik betaald werd door Monsanto”.
Discussie
Al jarenlang staat het gebruik van de onkruidverdelger ter discussie. Boeren en telers mogen het omstreden bestrijdingsmiddel in tegenstelling tot particulieren nog steeds gebruiken. De Europese Commissie besloot in 2023 om de vergunning met tien jaar te verlengen.
Monsanto werd in 2018 overgenomen door het Duitse Bayer. Er liepen toen al zaken van mensen die zeiden dat ze kanker hadden gekregen na het gebruik van het middel.
In 2015 concludeerde het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek van wereldgezondheidsorganisatie WHO op basis van meerdere onderzoeken dat glyfosaat “waarschijnlijk kankerverwekkend is voor mensen”.
In 2020 trof Bayer een miljardenschikking in tienduizenden rechtszaken in de Verenigde Staten. En er lopen nog steeds tienduizenden zaken. Mogelijk is er een verband tussen Parkinson en de blootstelling aan bestrijdingsmiddelen zoals glyfosaat. Daar doet onder meer het RIVM onderzoek naar.

Lees het hele verhaal via NOS Nieuws: Wetenschappelijk stuk ingetrokken na mogelijke betaling door glyfosaatproducent